Yüce Allah, insanın irade sahibi bir varlık olmasını takdir buyurmuş ve onu bu kudrette yaratmıştır. Böylece insanlar kendi iradelerini kullanabilen varlıklar olmuşlardır. İnsanın mükâfatı ve cezayı hak etmesi, belli işlerden sorumlu olması da kendisine verilen bu hür iradesi sebebiyledir.

İnsan fiilinin meydana gelmesinde kulun hür iradesinin etkisi vardır. Kul fiili seçer; iyiyi seçerse mükâfat alır, kötüyü seçerse de ceza görür. Bu hususu şu âyet-i kerîme çok güzel özetlemektedir: “Şüphesiz biz insana doğru yolu gösterdik. İster şükredici olsun, ister nankör.”[1] Öyle ise insanlar sorumluluklarının bilincinde olarak hayırlı ameller işleyip, şer işlerden uzak durmalıdırlar. Böylelikle hidayet üzere bir hayat yaşayıp, ahirette güzel karşılıklara erişmiş olurlar.